راهنمای ایجاد تغییر معنادار در فرهنگ حسابرسی داخلی

نویسنده: محمد غواصی کناری

تیم‌های حسابرسی داخلی گهگاه هنگام شناسایی حوزه‌های ریسک و نگرانی، فرهنگ سازمانی را نادیده می‌گیرند. برای مثال، گزارش منتشرشده توسط آدیت‌برد در سال ۲۰۲۳ نشان داد ۸۰ درصد از سازمان‌های مورد بررسی، فعالانه، فرهنگ سازمانی خود را مورد حسابرسی یا سنجش قرار نمی‌دهند.

این شکاف می‌تواند به نگرانی بزرگ‌تر اشاره داشته باشد: این‌که تیم‌های حسابرسی داخلی، فرهنگ خودشان را نیز مورد ارزیابی قرار نمی‌دهند. در واقع، حسابرسان داخلی مانند پزشکان عمل می‌کنند؛ آنها به سازمان کمک می‌کنند ریسک‌ها را ارزیابی کرده و مشکلات را برطرف سازند. اما از قدیم گفته‌اند: «پزشکان گاهی بدترین بیماران هستند.» با مدنظرآوری این موضوع، ممکن است حسابرسی داخلی از آگاهی‌بخشی‌های حیاتی پیرامون فرهنگ تیمی خود مغفول بماند که این امر می‌تواند بر اثربخشی و هم‌راستایی آن با ارزش‌های سازمانی تاثیر بگذارد.

اهمیت فرهنگ در حسابرسی داخلی  

در ساده‌ترین تعریف، فرهنگ، چراغ راهنمای نحوه‌ عملکرد تیم، همکاری‌ها و فرایندهای تصمیم‌گیری است. فرهنگ تیم، محرک قوی پویایی داخلی و تعاملات خارجی آن است. در واحد حسابرسی داخلی، فرهنگ قوی نه‌تنها منجر به حسابرسی‌های دقیق‌تر و قابل‌اتکاتر می‌شود، بلکه روابط عمیق‌تر و مبتنی بر اعتماد با ذینفعان ایجاد کرده و توانمندی‌های مدیریت ریسک را تقویت می‌کند. فرهنگ سازنده به واحد حسابرسی داخلی امکان می‌دهد تا نوآور، مشورتی و چابک باشد. همچنین، به تیم حسابرسی داخلی کمک می‌کند به تغییرات و نیازهای در حال تحول سازمانی، پاسخ بهتری دهد. در نهایت، فرهنگ قوی، حسابرسی داخلی را به دارایی راهبردی تبدیل کرده که از موفقیت بلندمدت سازمان حمایت می‌کند.

نشانه‌های نیاز به تغییر در فرهنگ حسابرسی داخلی

هنگام ارزیابی فرهنگ واحد حسابرسی داخلی خود، شاید علائمی از مشکلات اساسی فرهنگی را مشاهده کنید. برخی از نشانه‌های متداول فرهنگ ضعیف عبارتند از:
1. مقاومت در برابر تغییر - انعطاف‌ناپذیری در برابر تغییرات نظیر عدم پذیرش فناوری‌های نوین می‌تواند نشانه‌ای از فقدان ذهنیت آینده‌نگر به‌عنوان یک مشکل فرهنگی باشد.
2. ضعف در ارتباطات - سوءتفاهم‌های مکرر و عدم به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات در تیم می‌تواند حاکی از وجود مشکلاتی در ارتباطات داخلی باشد که ریشه در فرهنگ سازمانی دارند.
3. عدم پاسخ‌گویی - محیطی که در آن افراد از پذیرش اشتباهات خود اجتناب می‌ورزند یا نتایج حسابرسی پیگیری نمی‌شود، نشان‌دهنده‌ فرهنگ پاسخ‌گویی ضعیف است.
4. درصد بالای ترک شغل - میزان نگهداشت کارکنان، یکی از مهم‌ترین نشانه‌های فرهنگ تیمی ضعیف است. درصد بالای خروج کارکنان، به‌طور معمول ناشی از روحیه‌ پایین تیم و عدم مشارکت فعال کارکنان است.

به‌عنوان حسابرس داخلی، تجربه‌ شناسایی ریسک‌ها و تهدیدهای تاثیرگذار بر سازمان را داریم، اما باید این نگاه تحلیلی را به سمت درون معطوف کنیم و پویایی تیمی، فرهنگ و فرایندهای خود را نیز ارزیابی کرده تا بدین ترتیب از هم‌سویی با اهداف و مدیریت صحیح ریسک‌های داخلی اطمینان حاصل کنیم.

راهبردهای بهبود فرهنگ حسابرسی داخلی  

اگر نتایج سنجش‌ها بیانگر نیاز به بهبود در فرهنگ تیم حسابرسی داخلی باشد، می‌توان چند راهبرد اثربخش را به‌کار گرفت.
1. تعریف آرمان‌های کلیدی - برای تعیین مسیر روشن واحد حسابرسی داخلی، باید چشم‌اندازی بدون مانع ایجاد کرد که با اهداف گسترده‌تر سازمان هم‌راستا باشد. وجود بیانیه‌ چشم‌انداز و ماموریت روشن، پیش‌شرط شکل‌دهی به فرهنگ حسابرسی داخلی است؛ زیرا این موارد جهت‌دهی کلی را مشخص کرده و ارزش‌های تیم را با اهداف راهبردی سازمان هماهنگ می‌کنند. این امر باعث می‌شود حسابرسان روی هدف خود متمرکز بمانند و در نتیجه حس مسئولیت‌پذیری، انسجام و هدف مشترک در سراسر واحد تقویت شود.

3. پذیرش تغییر و نوآوری - پذیرش تغییر و نوآوری، فرهنگ تیم حسابرسی داخلی را با تشویق به سازگاری و بهبود مستمر تقویت می‌کند. زمانی که حسابرسان از فناوری‌ها و روش‌های اجرای کار نوین استقبال می‌کنند، تیم در پاسخ به ریسک‌های نوظهور و تغییر استانداردهای صنعت چابک‌تر و کارآمدتر عمل می‌کند. یک راهکار ممکن این است که اعضای تیم را برای آموزش فناوری‌های جدید آزاد بگذارید. همچنین می‌توانید استفاده از تجزیه‌وتحلیل داده‌ و هوش مصنوعی را برای حسابرسی داخلی تشویق کنید.

6. فضای اخلاقی در راس سازمان - همان‌طور که می‌دانیم تغییر فرهنگ از بالاترین سطح سازمان آغاز می‌شود. سرپرستان حسابرسی داخلی باید الگوی ارزش‌های اصلی واحد مانند همکاری، مسئولیت‌پذیری، نوآوری و شفافیت باشند. همچنین، سرپرستان باید موارد هم‌سو با ارزش‌های مطلوب را شناسایی و تقویت کرده و اعضای تیم‌هایی که رفتارهای مطلوب مانند همکاری و نوآوری را از خود نشان داده، مورد تشویق و پاداش قرار دهند.

حسابرسی داخلی، خودت را ارزیابی کن

خود-سنجی مستمر، واحد حسابرسی داخلی را قادر ساخته تا به‌طور مداوم فرهنگ تیمی را پایش کرده و تایید کند. فرهنگ، شالوده‌ای است که اثربخشی و روحیه‌ تیم را هدایت می‌کند. همان‌طور که شالوده‌ بتنی، ثبات و حمایت را برای کل سازه فراهم می‌آورد، فرهنگ قوی تیم حسابرسی داخلی نیز زیربنای اثربخشی و انعطاف‌پذیری این واحد را تشکیل می‌دهد. فرهنگ سالم تیمی، همکاری و هماهنگی بیشتری ایجاد کرده و در نهایت تاثیر تیم را بر سازمان افزایش می‌دهد. همان‌گونه که تغییر ساختار شالوده بتنی به تلاش و برنامه‌ریزی نیاز دارد، تغییر و تقویت فرهنگ تیم حسابرسی داخلی نیز نیازمند اقدامات هدفمند و تعهد مستمر است.