حسابرسی عملیاتی:
اصول و شیوه‌هایی برای دنیای در حال تغییر

توضیحات

کتاب حاضر، دارای 14 فصل و حاوی موضوعات ارزشمند زیر است:

فصل اول این کتاب با عنوان تعاریف، ویژگی‌­ها و رهنمودها، پس از بیان تحولات شگرف در حسابرسی داخلی و روند توسعه آن، به تعریف حسابرسی عملیاتی و حسابرسی داخلی و تشریح واژه‌­های کلیدی مندرج در تعریف پرداخته است. در ادامه ضمن اشاره به هدف حسابرسی عملیاتی و نحوه ارزش­‌افزایی آن برای سازمان، به تفاوت دو مفهوم حسابرسی مبتنی بر ریسک و حسابرسی مبتنی بر کنترل­‌ها اشاره شده است. از آنجا که انجام تجزیه‌­وتحلیل ذینفعان، از جنبه­‌های مهم حسابرسی داخلی نوین است؛ به تقسیم­‌بندی ذینفعان به دو دسته ذینفعان اصلی/اقتصادی و ذینفعان ثانویه/غیراقتصادی اشاره شده است. در پایان؛ مهم‌­ترین مهارت­‌های موردنیاز برای انجام حسابرسی داخلی، استانداردها و رهنمودهای حسابرسی داخلی تشریح شده است.

فصل دوم با عنوان اهداف و مراحل حسابرسی عملیاتی، در ابتدا به بیان اهداف اصلی حسابرسی عملیاتی و مراحل آن شامل مراحل برنامه‌­ریزی، اجرای عملیات، گزارشگری و پیگیری پرداخته شده است. در ادامه، انواع شواهد حسابرسی نظیر شواهد تصدیقی، مشاهده، وارسی مستندات و محاسبه مجدد، نقش کاربرگ­‌ها در مستندسازی کار انجام شده توسط حسابرسان داخلی، استفاده از نمودگر برای ترسیم فرایند کسب‌­وکار، نقش پرسشنامه کنترل داخلی در ارزیابی کنترل­‌های داخلی و مشخصه­‌های پنج‌گانه یافته‌­های حسابرسی کارا تشریح شده است.

در فصل سوم با عنوان ارزیابی ریسک، پس از ارائه تعریفی برای ارزیابی ریسک به شناسایی و اندازه‌­گیری ریسک‌­ها و توصیف انواع ریسک‌­ها پرداخته شده است. بعد از آن؛ ماتریس ریسک به عنوان ابزاری پرکاربرد برای ثبت و تجزیه­‌وتحلیل ریسک‌­ها، اهمیت خود ارزیابی کنترل­‌ها و مزایای آن، پیامد ریسک‌­های مترتب بر فعالیت‌­های کسب‌­وکار و چالش­‌های آتی تشریح شده است.

در فصل چهارم با عنوان مولفه‌­های هفت‌­گانه، هفت مولفه حسابرسی عملیاتی شامل کارایی، اثربخشی، صرفه اقتصادی، تعالی، اصول اخلاقی، عدالت و محیط زیست و نحوه تاثیر هر یک از این مولفه‌­ها بر موفقیت سازمان تشریح شده است. این کتاب از مولفه­‌های سه­‌گانه حسابرسی عملیاتی یعنی کارایی، اثربخشی و صرفه اقتصادی فراتر رفته و چهار مولفه دیگر را به مولفه­‌های سه‌­گانه قبلی اضافه نموده است.

فصل پنجم با عنوان چارچوب­‌های کنترلی، به تشریح شناخته‌شده‌ترین چارچوب‌­های کنترلی نظیر چارچوب یکپارچه کنترل داخلی کوزو، اهداف کنترلی برای اطلاعات و فناوری‌های مرتبط (کوبیت)، سازمان بین‌المللی استاندارد (ایزو) 17799 و کتابخانه زیرساخت فناوری اطلاعات می­‌پردازد. در ادامه مولفه­‌های پنج‌گانه چارچوب کنترل داخلی کوزو شامل محیط کنترلی، ارزیابی ریسک، فعالیت‌­های کنترلی، اطلاعات و ارتباطات و نظارت مورد بحث قرار گرفته است. در نهایت، سطوح پنج­‌گانه مدل بلوغ قابلیت یکپارچه تشریح شده است.

فصل ششم با عنوان ابزارها، به معرفی ابزارهای موثر برای ارائه خدمات به صاحبکاران می‌­پردازد که حسابرسان داخلی از آن، برای جمع­‌آوری، تجزیه‌­وتحلیل، تفسیر، ارائه و انتقال اطلاعات بهره می‌­برند. لذا در این فصل، نمودگرها، نمودارهای کنترل، پاره­تو، نمودگر علت و معلولی (نمودار استخوان ماهی ایشیکاوا)، وابستگی، ماتریس واگذاری مسئولیت، نظام آراستگی 5S مطرح و ماتریس ارتباطات، چراهای پنج­‌گانه و ساختار شکست کار نیز مورد بحث قرار گرفته است.

در فصل هفتم با عنوان زمینه‌­های اتلاف هشت‌­گانه، به تشریح مولفه­‌های اتلاف هشت­‌گانه شامل تولید بیش­‌ازحد (تولید مازاد)، انتظار، حمل‌­ونقل، پردازش و تشریفات اداری غیرضروری، موجودی اضافی، حرکت بیش­‌ازحد، کمبود و کم بهره‌­گیری از کارکنان پرداخته شده است.

فصل هشتم با عنوان کنترل کیفیت، به این موضوع اشاره می‌­کند که چگونه حسابرسان داخلی می‌­توانند از مولفه‌­های هفت­گانه حسابرسی عملیاتی، به منظور ارزیابی و بهبود موفقیت عملیات استفاده نمایند. ادامه این فصل به مفاهیم کنترل کیفیت، شش سیگما، شش سیگمای ناب، ایزو 9000 و ایزو 31000 اختصاص یافته است. همچنین اصول هفت‌­گانه مدیریت کیفیت ایزو 9001 تشریح شده است.

در فصل نهم با عنوان موضوعات مستندسازی، ضمن تعریف یافته، به استفاده از الگوی CCCER/5C به منظور مستندسازی یافته‌ها اشاره شده است. در ادامه عناصر پنج­‌گانه این الگو شامل معیار، شرایط، علت، اثر و توصیه­‌ها تشریح شده است. علاوه­‌براین، سه رویکرد افزایش متقاعدکنندگی توصیه‌ها شامل لوگوس، اِتوس و پاتوس مورد بحث قرار گرفته است.

فصل دهم با عنوان نظارت مستمر، به تشریح نظارت مستمر و تکامل چرخه آن، ضرورت استفاده از حسابرسی مستمر، استفاده از نرم‌­افزارهای کاربردی نظیر زبان فرمان حسابرسی و شیوه­‌های حسابرسی به کمک رایانه پرداخته است.

در فصل یازدهم با عنوان مدیریت تغییر، مدیریت تغییر و نحوه تبدیل شدن حسابرسان داخلی به عوامل موثر تغییر مورد بحث قرار گرفته است. در ادامه روش‌­های مدیریت تغییر نظیر الگوی هشت‌مرحله‌­ای رهبری تغییر جان کاتر، الگوی سه‌مرحله‌­ای خروج از انجماد، تغییر و انجماد مجدد کرت لوین و مدل برنامه‌ریزی، اجرا، بازبینی و اقدام ویلیام ادواردز دمینگ تشریح شده است. در نهایت، به دلایل مقاومت افراد در برابر تغییر اشاره شده است.

در فصل دوازدهم با عنوان مدیریت پروژه، بعد از تعریف مدیریت پروژه و توصیف پیامدهای مدل محدودیت سه­‌گانه برای مدیریت پروژه؛ به تشریح چرخه عمر پروژه شامل آغاز، برنامه‌­ریزی، اجرا، خاتمه و نظارت پرداخته شده است. در ادامه رمز موفقیت و دلایل شکست پروژه­‌های فناوری اطلاعات، علل انتخاب پروژه، معیارهای عملکرد پروژه به بحث گذاشته شده است.

در فصل سیزدهم، به حسابرسی وظایف و فعالیت‌­های کسب­‌وکار می‌­پردازد و در آن مرور، اسناد مهم، اهداف کلیدی، ریسک‌­های کلیدی و کنترل‌­های رایج در موضوعاتی چون مدیریت پروژه، انعقاد قرارداد و پیمانکاری، خرید، انتخاب فروشندگان و مدیریت، مزایده، قیمت­‌گذاری، دریافت محصولات (کیفیت)، منابع انسانی، حسابداری، امور مالی و عملیات خزانه­‌داری، فناوری اطلاعات، تولید و حسابرسی مدیریت به بحث گذاشته شده است.

فصل چهاردهم به اصول 14 گانه سیستم تولید شرکت تویوتا و فصل پانزدهم به نتیجه­‌گیری اختصاص یافته است.